Κατερίνα Καλούδη

Το θεματικό πλαίσιο των φωτογραφιών της Κατερίνας Καλούδη πυροδοτεί την αλληγορία. Εδώ οι συνειρμοί, τα συναισθήματα και οι αντανακλάσεις ορίζουν αυτό που λέμε “ομορφιά της τέχνης”.

Τι είναι η φωτογραφία για σας;
Είναι ένα μέσο έκφρασης και αναζήτησης του εσωτερικού εαυτού και μια συνεχής συνύπαρξη με τον κόσμο της τέχνης.
Στην αρχή η φωτογραφία αποτέλεσε το κίνητρο για να πλησιάσω και να παρατηρήσω τη διαφορετικότητα και τον τρόπο ζωής άλλων ανθρώπων, στη συνέχεια βοήθησε στην ανακάλυψη της δικής μου άποψης απέναντι στα πράγματα και σήμερα είναι ο τρόπος έκθεσης των σκέψεων και των συναισθημάτων που βιώνω.

Σπουδάσατε στη Νέα Υόρκη και το Λονδίνο. Τι είναι αυτό που δεν μπορείτε να “ξεπεράσετε” από τα χρόνια που ζούσατε εκεί;
Τα μουσεία, τις εκθέσεις και γενικότερα τη ζωντάνια που υπάρχει στο χώρο της τέχνης και στις δύο πόλεις.
Από τη Νέα Υόρκη μου λείπει η δυναμική και ο ρυθμός της, η τρέλα των κατοίκων της, το κυριακάτικο brunch σε συνδυασμό με βόλτα στα βιβλιοπωλεία και, αφού είμαι πλέον ποδηλάτισσα στην Αθήνα, ο περιφερειακός ποδηλατοδρόμος του Μανχάταν.

Το ελληνικό τοπίο ως πηγή έμπνευσης…
Αυτή την πρόταση μας την απάντησε με σύνθετο και ενδιαφέροντα τρόπο μέσα από τις δημιουργίες πολλών καλλιτεχνών η τρέχουσα έκθεση στο Κυκλαδικό Μουσείο «The last grand tour»… Εγώ θέλω απλώς να ξεχωρίσω τη σημασία που έχει για μένα το ελληνικό φως και η θάλασσα. Η διαφάνεια της ατμόσφαιρας, η συνεχής λάμψη του ήλιου και τα κρυστάλλινα θαλασσινά νερά στη χώρα μας είναι το μαγικό στοιχείο της ομορφιάς της.

Έχετε μια ιδιαίτερη αδυναμία στις Κυκλάδες. Γιατί;
Ναι, έχω αδυναμία στις Κυκλάδες και κυρίως στα ερημικά μέρη. Η αίσθηση που μου δημιουργείται αγγίζει βαθιά την ψυχή μου… Η λιτότητα του τοπίου, οι μυρωδιές, η αλμύρα, τα χρώματα και οι ήχοι της θάλασσας, οι προσωπικότητες και οι φυσιογνωμίες των γηραιότερων κατοίκων, το φως… ποιος ξέρει;

Οι λήψεις σας γεννούν εικόνες με πολλαπλές ερμηνείες. Πώς επιτυγχάνετε αυτό το εικαστικό αποτέλεσμα;
Ως απάντηση σ’ αυτή την ερώτηση θα δανειστώ ένα απόσπασμα του κειμένου της Τατιάνας Σπινάρη-Πολλάλη, ιδιοκτήτριας της Γκαλερί Citronne, από τον κατάλογο «Καλοκαίρι 2010», που αφορούσε την έκθεσή μου εκεί: «Οι εικόνες υπονοούν εσωτερικές πραγματικότητες. Η Κατερίνα Καλούδη τροποποιεί την έννοια της φωτογραφίας ως μέσον, όπως λειτουργούσε κατά την εφεύρεσή της στα μέσα του 19ου αιώνα. Η φωτογραφία, από αυστηρά ντοκουμενταρίστικη, από “καθρέφτης-παράθυρο”, γίνεται “αντικατοπτρισμός”, ο οποίος αντανακλά ένα εσωτερικό φανταστικό τοπίο. Στo πλαίσιο του αισθητικού διαλόγου, η φωτογραφική μηχανή αποκτά την ιδιότητα να μεταμορφώνει, μέσω της οποίας η φωτογράφος προσεγγίζει το άυλο και όχι την ύλη. Η έμπνευσή της ανάγεται στα έργα του Alfred Stieglitz και του Minor White, όπου το φωτογραφούμενο αντικείμενο μετατρέπεται σε αλληγορία, η φωτογραφία επεκτείνεται πέραν του θέματος. Δεν υφίσταται, δηλαδή, απλώς χάρη στο θέμα, αποτελεί και η ίδια θέμα. Η εικόνα μετατρέπεται σ’ ένα νέο γεγονός, το οποίο πρέπει να ανακαλύψει ο θεατής. Η Κατερίνα Καλούδη αποζητά το πνευματικό ή υπερβατικό στοιχείο στις φωτογραφίες της. Αντιλαμβάνεται τη διαδικασία της φωτογραφίας με σχεδόν μυστικιστικούς όρους. Οι φωτογραφίες της συνιστούν ψυχολογικά και όχι υλικά ντοκουμέντα».

Ποιο από τα photo projects που έχετε επιμεληθεί έχει ξεχωριστή θέση για σας;
Κατά τη διάρκεια κάθε project δημιουργείται μία διαφορετική σχέση με το χώρο, το χρόνο και το θέμα της φωτογράφισης. Φυσικά κάποια θέματα είναι πιο εντυπωσιακά και αφήνουν μοναδικές αναμνήσεις και εμπειρίες, όπως η Ινδία (1986 και 1994), τα βυρσοδεψία στη Σομαλία (1990), οι Τσιγγάνες (Ελλάδα 1991), οι αεροφωτογραφίσεις (1996-1998), το Μεξικό (2000) κ.ά.
Φωτογραφικά, όμως, ανεξάρτητα από το θέμα, αυτό που με συναρπάζει είναι η επιλογή της στιγμής για τη δημιουργία μιας εικόνας. Δεν εξηγείται με τη λογική, είναι σαν αποκάλυψη. Εξαρτάται από το ποιος είσαι, πού είσαι και τι σου συμβαίνει ακριβώς τη συγκεκριμένη στιγμή. Όλη η μαγεία του «φωτογραφίζω» κρύβεται στο κλάσμα του δευτερολέπτου που η ψυχή, το μυαλό, το μάτι και η ενέργεια γύρω σου θα ισορροπήσουν σε μία ευθεία γραμμή. Μπορώ να πω, λοιπόν, ότι ξεχωρίζω τέτοιες στιγμές και οι οποίες συχνά έχουν αφήσει πίσω τους μία από τις καλύτερές μου φωτογραφίες.

Πού σας αρέσει να ταξιδεύετε στην Ελλάδα και στο εξωτερικό;
Προτιμάω τα μέρη που έχουν φυσικό κάλος και είναι αυθεντικά, σε συνδυασμό με αρκετό χρόνο για εξερεύνηση και για να μπορώ να επιστρέψω μόνη μου στα σημεία που μ’ ενδιαφέρουν. Κατά τα άλλα, ταξιδεύω συχνά στο Ασράμ του Σουάμι Σατιανάντα στην Ινδία, γιατί η γιόγκα και η φιλοσοφία της έχουν μπει στη ζωή μου και σε μερικά βουδιστικά μοναστήρια με τον άνδρα μου, όπου κάνουμε διαλογισμό, καθώς μας ενδιαφέρει ο πνευματικός δρόμος.Στην Ελλάδα πάω πολύ συχνά μέχρι το κτήμα μας στη Σέριφο.

Ποιον ή τι θα θέλατε να φωτογραφίσετε και δεν το έχετε κάνει ακόμα;
Να φωτογραφίζω, νομίζω, θα το κάνω πάντα. Έχω γίνει, όμως, πιο επιλεκτική σε αυτά που μ’ ενδιαφέρουν, καθώς οι ιδέες μου εξελίσσονται και ωριμάζουν παράλληλα με εμένα.
Σ’ ένα ταξίδι δεν θα τραβήξω πια σκηνές και πρόσωπα στο δρόμο. Το έχω κάνει πολλές φορές, έχω δημοσιεύσει εικόνες, έχω κερδίσει διαγωνισμούς… θα περιμένω να βρω κάτι που θα εκφράζει τις σκέψεις και τα συναισθήματά μου και τότε θα το δουλέψω.
Ίσως θα με ενδιέφερε να ξαναπάω στις Τσιγγάνες, τώρα, 20 χρόνια μετά, ως γυναίκα και μητέρα και όχι ως ενθουσιώδης νέα….. θα φωτογράφιζα με άλλο μάτι.
Από το 2007 διανύω περίοδο δικού μου εσωτερικού διαλόγου με τη φωτογραφία και έτσι δημιουργήθηκαν τα έργα με τους βράχους και το νερό που εκτέθηκαν στην Γκαλερί Ζουμπουλάκη (2008), στην Νέα Υόρκη (2009), στην Γκαλερί Σκουφά (2010) και στην Γκαλερί Citronne στον Πόρο (2010).

Βεατρίκη Θεοδωράτου