Η Δήλος σαν παραμύθι…

Στη Δήλο -το νησί που όλοι κουβεντιάζουμε στις ξαπλώστρες της Μυκόνου, αλλά σπάνια πηγαίνουμε- ο μύθος µπλέκεται µε την πραγματικότητα, η Ιστορία µε τον Πολιτισµό και το χθες µε το υποβλητικό παρόν. Λένε πως κανένα άλλο μέρος του κόσµου δεν φωτίζεται τόσο, όσο το νησί του Απόλλωνα. Δίκιο έχουν…

Από το 1990 το νησί έχει χαρακτηριστεί Παγκόσμια Πολιτιστική Κληρονομιά και προστατεύεται από την UNESCO

Εκεί στη μέση του γαλάζιου Αιγαίου βρίσκεται το μικρό, βραχώδες, άγονο, αλλά ιερό νησί που ονομάζεται «Δήλος» ή σε ελεύθερη μετάφραση η Φανερωμένη, επειδή φανερώθηκε ή αναδύθηκε από το βυθό της θάλασσας.

Φτάνοντας στη μικροσκοπική Δήλο το καραβάκι πιάνει στο αρχαίο εμπορικό λιμάνι και βρίσκεσαι αμέσως να περπατάς στην Αγορά των Κομπεταλιαστών. Γύρω-γύρω μαγαζάκια και στη μέση δύο βωμοί. Του Ερμή ο ένας και ο άλλος της Μαίας, της μητέρας του. Αυτοί οι Κομπεταλιαστές ήταν έμποροι που πήραν το όνομά τους από ρωμαϊκές θεότητες, τους Lares Compitales. Οι δε αγορές τους ήταν κάποιου είδους συντεχνίες, εμπορικές ενώσεις συχνά με βάση την προέλευση. Έτσι, έχουμε τους Ποσειδωνιαστές, της Βηρυττού, τους Ιταλιώτες από Κάτω Ιταλία και Σικελία, αλλά και τους Δηλίους που συνέστησαν και αυτοί αγορά. Στο νησί υπήρχαν επίσης έμποροι από Αλεξάνδρεια, την Τύρο και μια αξιόλογη εβραϊκή κοινότητα που ίδρυσε μάλιστα και την πρώτη συναγωγή της διασποράς στην ανατολική ακτή του νησιού.

Η Δήλος -όπως μαθαίνουμε στη γλαφυρή Virtual περιγραφή της ξεναγού Αυγής Καλογιάννη- έσφυζε από ζωή τον 3ο και 2ο αι. π.Χ. με χιλιάδες κατοίκους (20.000–30.000) από όλες τις χώρες της ανατολικής Μεσογείου. Είναι εκπληκτικό πώς σε αυτό το νησάκι, με μόλις 5 χλμ. μήκος και 1,3 χλμ. πλάτος που δεν παρήγε τίποτα, μπορούσες να αγοράσεις τα πάντα: δούλους και αρώματα, σιτηρά και λάδι, κρασί και πορφύρα. Πέρα από τη στρατηγική της θέση η Δήλος κατάφερε να γνωρίσει τέτοια καταπληκτική ανάπτυξη γιατί είχε υπάρξει σημαντικό ιερό από τον 7ο αι. π.Χ.

Εδώ γεννήθηκαν η Άρτεμις και ο Απόλλωνας, παιδιά του Δία και της Λητούς που βρήκε καταφύγιο, διωγμένη από παντού κατ’ εντολή της Ήρας. Αφού υπέφερε για 9 μέρες κάτω από το φοίνικα, στις όχθες της Ιερής Λίμνης γέννησε τα πανέμορφα δίδυμα και χάρισε στο νησί τη φήμη του και τον ιερό του χαρακτήρα. Τη λίμνη αυτή φυλάνε τα περίφημα λιοντάρια της Δήλου. Το νησί ήταν σημαντικό ιερό για τους Ίωνες, αρχικά κάτω από τον έλεγχο των Ναξίων, μετά των Παρίων και τελικά των Αθηναίων που φέρθηκαν σκληρά στους κατοίκους. Τους απαγόρεψαν να γεννιούνται και να πεθαίνουν στη Δήλο και έκαναν εκκαθαρίσεις, «καθάρσεις» τις ονόμαζαν, το 422 π.Χ., ενώ το 166 π.Χ. έφεραν Αθηναίους κληρούχους να κατοικήσουν το νησί.

Αρχικά, λοιπόν ιερό προσκύνημα, ως ο τόπος που γεννήθηκαν η Άρτεμις και ο Απόλλωνας, μετά κέντρο πολιτικό, ως η έδρα της Δηλιακής Συμμαχίας και στη συνέχεια κοσμοπολίτικο, εμπορικό λιμάνι με πολυτελή σπίτια και αγορές. Το τέλος ήρθε με δύο επιθέσεις-σφαγές το 88 π.Χ. και το 69 π.Χ. από το Μιθριδάτη, βασιλιά του Πόντου και το σύμμαχό του, τον πειρατή Αθηνόδωρο. Στο νησί δεν βρέθηκε ούτε ένα σπαθί. Πού να φανταστούν οι καημένοι οι κάτοικοι ότι θα βρισκόταν στρατός που θα λεηλατούσε το ιερό νησί του Απόλλωνα και θα τους έσφαζε; Μερικές εκατοντάδες κάτοικοι συνέχισαν να ζουν μέχρι τον 7ο αι. μ.Χ. οπότε το νησί εγκαταλείφθηκε. Ερείπωσε και λεηλατήθηκε από Ενετούς και περιηγητές ώσπου άρχισαν οι ανασκαφές από τη Γαλλική Αρχαιολογική Σχολή στα τέλη του 19ου αι. Γάλλοι και Έλληνες αρχαιολόγοι έχουν σκάψει και μελετήσει τη Δήλο, ένα χώρο μαγικό που σε μεταφέρει κατευθείαν στην αρχαιότητα.

Από το 1990 έχει χαρακτηριστεί Παγκόσμια Πολιτιστική Κληρονομιά και προστατεύεται από την UNESCO. Τα τελευταία χρόνια γίνεται ένα τεράστιο έργο συντήρησης και στερέωσης των μνημείων που χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση και το ελληνικό κράτος.

Πού να πάτε
Επισκεφθείτε οπωσδήποτε το ερειπωμένο ιερό και το Μουσείο, τις αγορές, τα γυμνάσια και τις παλαίστρες, τα σπίτια με τα υπέροχα ψηφιδωτά, τους ναούς των ξένων θεών και ανεβείτε στην κορφή του Κύνθου (112 μ.) για να βγάλετε selfie με τη θέα των Κυκλάδων και να λουστείτε από το φως της Δήλου, το φως του Αιγαίου. Μόλις ανακαλύψατε τη γη του θεού του φωτός. Το ιερό νησί του Απόλλωνα!